🪩 W Kościele Katolickim Kleryk Mający Trzecie Ze Święceń Niższych

POKAŻ WSZYSTKIE PYTANIA. Nadużycia seksualne w Kościele katolickim w Polsce – przypadki wykorzystywania seksualnego przez księży, zakonników i innych duchownych Kościoła katolickiego w Polsce. Jest to część zjawiska nadużyć seksualnych w Kościele katolickim na świecie. Plakat na furgonetce autorstwa grupy Same Plusy z 2021 roku

Francesco Bamonte Opętanie i egzorcyzm Jak rozpoznać przebiegłego szatana Przedmowa: Gaetano BonicelliPrzekład: Krzysztof Stopa Na okładce: Botticelli, Kuszenie Chrystusa (fragment): diabeł spadaj±cy w otchłań, Kaplica Sykstyńska, Watykan. Wydawnictwo Jedność 2009 ISBN 978-83-7442-598-8 EGZORCYZM W KOŚCIELE KATOLICKIM. OD EWANGELII PO DZIEŃ DZISIEJSZY Egzorcyzm jest czynnością, którą Jezus często wykonywał w ciągu trzech lat swej działalności publicznej. On bowiem nie tylko głosił królestwo Boże, nie tylko przepowiadał nawrócenie przez przebaczenie grzechów skruszonym grzesznikom i dokonywanie uzdrowień osób dotkniętych najrozmaitszymi chorobami, ale także często „wypędzał złe duchy”, to znaczy uwalniał osoby, który były opętane lub dręczone, fizycznie i psychicznie przez złego ducha. Działalność egzorcystyczna jest dla Jezusa misją o niezwykłym znaczeniu, ponieważ uwalniając osoby z niewoli szatana, pokazuje, że jest Panem życia, Odkupicielem i Zbawicielem ludzi, zdolnym uwolnić ich z wszystkiego, co ich niszczy i rujnuje. Jego walka z szatanem jest prowadzona w szczególnym stylu, przez co głęboko różni się On od ówczesnych egzorcystów, którzy stosowali mniej lub bardziej magiczne praktyki, posługując się formułami zaklinania i rytami, których Jezus nigdy nie używał. On wypędza złe duchy samą siłą swego słowa, nakazując im odejście, a one są zmuszone okazać Mu posłuszeństwo i nie mogą stawić Mu najmniejszego oporu1. Ponadto u egzorcystów współczesnych Jezusowi nie było nawet śladu jakiegokolwiek związku między wyrzuceniem złych duchów a przyjściem królestwa Bożego, podczas gdy ten związek jest zasadniczy u Jezusa, dla którego wypędzenie złych duchów jest „znakiem”, że królestwo Boże przyszło do ludzi i Jego miłość zbawcza jest obecna i działa w świecie: „Lecz jeśli Ja mocą Ducha Bożego wyrzucam złe duchy, to istotnie przyszło do was królestwo Boże” (Mt 12,28). Jezus nie tylko sam wypędzał złe duchy, ale udzielił tej władzy także swoim uczniom, najpierw ustanawiając grupę Dwunastu apostołów, aby „byli z Nim” oraz by „posłać ich na głoszenie” i aby mieli „władzę wypędzania złych duchów” (por. Mk 3,14-15; 6, następ-nie rozciągając tę władzę na wszystkich chrześcijan (Mk 16,15-18). Od tamtej pory Kościół zachowuje tę władzę i sprawuje ją przez polecenie wydawane w imię Jezusa, który im to powierzył (por. Dz 5,15; 8,7; 16,18; 19,12). „Egzorcyzmy mają na celu wypędzenie złych duchów lub uwolnienie od ich demonicznego wpływu, mocą duchowej władzy, jaką Jezus powierzył Kościołowi” (KKK 1673). „W egzorcyzmach większych Kościół zjednoczony z Duchem Świętym błaga, aby przyszedł On z pomocą naszej słabości w walce ze złymi duchami, by nie szkodziły wiernym. Ufny w moc owego tchnienia, w jakim Syn Boży po Zmartwychwstaniu udzielił mu Ducha, Kościół działa w egzorcyzmach nie we własnym imieniu, ale tylko w imieniu Boga albo Jezusa Chrystusa, któremu winny być posłuszne wszystkie stworzenia, także diabeł i złe duchy” 2. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa praktyka egzorcyzmów nie była zastrzeżona jakiejś szczególnej kategorii osób lub szafarzy kultu. Każdy wierny mógł dokonywać egzorcyzmów3. Jeśli przyjrzymy się głębiej, zauważymy, że sami apostołowie praktykowali egzorcyzm jeszcze zanim zostali wyświęceni na biskupów Kościoła w czasie ostatniej wieczerzy (Mk 3,14-15), a innych siedemdziesięciu dwóch uczniów wypędzało złe duchy z mandatu Chrystusa, choć nigdy nie byli oni wyświęceni na biskupów lub kapłanów (Łk 10,17-20). Także egzorcysta, który nie należał ani do kręgu apostołów, ani do grona siedemdziesięciu dwóch uczniów, a skutecznie dokonywał egzorcyzmów w imię Jezusa, oczywiście wierząc w Niego jako Syna Bożego, Mesjasza, Odkupiciela i Zbawiciela (w przeciwieństwie do egzorcystów „wędrownych”, o których mówi Dz 19,13-20, używających imienia Jezusa z mentalnością magiczną, a nie z wiarą), nie otrzymał święceń kapłańskich od Jezusa. A jednak apostołom, którzy chcieli mu zabronić wypędzania złych duchów, Jezus powiedział: „Przestańcie zabraniać; kto bowiem nie jest przeciwko wam, ten jest z wami” (Łk 9,50). Od samego początku chrześcijaństwa panowało powszechne przekonanie, że każdy, kto wierzy w Jezusa Chrystusa jako Syna Bożego oraz jedynego Zbawiciela i Odkupiciela świata, może wyrzucać złe duchy mocą Jego łaski. Aby tego dokonać, zauważał Orygenes, nie trzeba „być mędrcem i biegłym w dowodzeniach logicznych w kwestii wiary” 4. Coraz bardziej oczywiste stawało się jednak, że ten, kto z większą żarliwością oddawał się modlitwie i pokucie, był także bardziej odpowiedni do wypędzania złych duchów. Dlatego na początku historii Kościoła, zwłaszcza w Kościele Wschodu, egzorcyzmy sprawowano na mocy nie tyle otrzymanych święceń, co raczej osobistego powołania, dobrej woli, męstwa ducha i łaski. Wśród wielkich postaci egzorcystów, których wspomina Kościół, nie możemy zapomnieć św. Marcina z Tours, a następnie pierwszych mnichów, jak św. Antoni opat, Pachomiusz, Hilarion. Stopniowo jednak w Kościele Zachodu silna tendencja, częściowo wynikająca z wpływu prawa rzymskiego, do regulowania wszystkiego normami, doprowadziła już pod koniec II wieku do ustanowienia osobnej klasy „egzorcystów”, choć wszyscy mogli do niej należeć. Święty Ireneusz mówi o tym z podziwem. W Rzymie w 251 r. papież Korneliusz, w liście adresowanym do Fabiana z Antiochii, pierwszy mówi o egzorcystach jako „mających święty urząd”5. Następnie Sobór w Laodycei w 364 r. zarządził, że „ci, którzy nie są wyświęceni przez biskupa, nie mogą dokonywać egzorcyzmów zarówno w kościołach, jak i w domach”. Praktycznie więc egzorcyzmy mogli prawowicie odprawiać tylko kapłani i to wszyscy kapłani, bez specjalnego pozwolenia biskupa. Można uważać, że urząd egzorcystatu został definitywnie ustanowiony w 416 r., kiedy papież Innocenty I ustalił, iż egzorcyzmy mogą być udzielane przez kapłanów, ale jedynie za zezwoleniem biskupa. Taka dyscyplina obowiązuje w Kościele katolickim po dzień dzisiejszy, jak czytamy w Kodeksie Prawa Kanonicznego w kan. 1172, gdzie ponadto uściśla się, że biskup może udzielić specjalnego i wyraźnego zezwolenia na odprawianie egzorcyzmów wyłącznie kapłanom6. Zważywszy że chodzi tu o ustanowienie kościelne, możliwe są ewentualne zmiany. Niezależnie od urzędu egzorcysty, tak jak był on sprawowany w przeszłości lub jak jest przedstawiany dzisiaj przez Kodeks Prawa Kanonicznego, już od początku historii Kościoła często widzimy świętych chrześcijan, którzy wprawdzie nie otrzymali święceń niższych egzorcystatu, nie są kapłanami ani biskupami, nie mając w ręku żadnego rytuału egzorcyzmów, a jednak poruszeni przez Ducha Świętego, z wiarą w Chrystusa i w Jego Imię rozkazywali złemu duchowi, a ten był im posłuszny. Trzeba jednak uściślić, że jeśli – jak widzieliśmy – Kościół bardzo szybko ustanowił i unormował posługę egzorcyzmów, to uczynił tak z bardzo ważnego powodu. Chciał mianowicie uchronić wiernych przed oszustami i fałszywymi charyzmatykami, których nie brakowało od samego początku. Zresztą ustanowienie świętego urzędu egzorcystatu (który, jak powiedziano, jest obecny w Kościele już od 251 r.) nie odebrało władzy wypędzania złych duchów udzielonej przez Chrystusa wszystkim wierzącym w Niego. Nie należy także sądzić, że egzorcyzm jest jedyną formą uwolnienia się od nadzwyczajnego działania złego ducha. Zawsze bardzo skuteczne i często wystarczające są powszechne środki uzyskania łaski: modlitwy, sakramenty, pokuty, uczynki miłości. Niezwykle wartościowe pozostają prywatne modlitwy o uwolnienie. Podobnie też zostaje zachowana pełna wolność Ducha Świętego, który może udzielać darów i charyzmatów komu zechce i kiedy zechce, również charyzmatu uwalniania od złych duchów. Przypisy: 1 Niektórzy dziwią się, że egzorcyści nie wypędzają natychmiast złego ducha za pomocą jednego tylko egzorcyzmu, jak to czynił Jezus. Uważają oni to za dowód, że nie chodzi o właściwe opętanie. Oczywiście wykazują w ten sposób swój brak znajomości epizodu z Ewangelii, w którym Jezus mówi apostołom – niezdolnym po pierwszym egzorcyzmie uwolnić pewnego chłopca od złego ducha – o konieczności modlitwy i postu, połączonych naturalnie z mocną wiarą: „Ten rodzaj złych duchów można wyrzucać tylko modlitwą i postem” (por. Mt 17,21; Mk 9,29). Istnieją zatem sytuacje, w których jeden egzorcyzm nie wystarczy, aby uwolnić osobę. Potrzeba momentów postu i modlitwy przez nawet długi okres. 2 De exorcismis et supplicationibus quibusdam, Praenotanda (Wprowadzenie), nr 12. 3 Por. Orygenes, Contra Celsum, 1,6. 4 Por. Orygenes, Contra Celsum, 7,4. 5 W liście tym papież Korneliusz wylicza prezbiterów, diakonów, subdiakonów, akolitów, egzorcystów, lektorów i ostiariuszów Rzymu. Mamy do czynienia z Kościołem już dobrze zorganizowanym jako instytucja, choć prawdopodobnie największą zasługę tej reformy trzeba przypisać poprzednikowi papieża Korneliusza, czyli papieżowi Fabianowi (236-251). W każdym razie jesteśmy w środowisku, które nie odzwierciedla już wprost charyzmatycznej natury egzorcysty. 6 Z Kodeksu Prawa Kanonicznego: „Nikt nie może dokonywać zgodnie z prawem egzorcyzmów nad opętanymi, jeśli nie otrzymał od ordynariusza miejscowego specjalnego i wyraźnego zezwolenia” (kan. 1172/1). „Takiego zezwolenia ordynariusz miejscowy może udzielić tylko prezbiterowi odznaczającemu się pobożnością, wiedzą, roztropnością i zgodnie z prawem egzorcyzmów nad opętanymi, jeśli nie otrzymał od ordynariusza miejscowego specjalnego i wyraźnego zezwolenia nieskazitelnością życia” (kan. 1172/2). opr. aś/aś

Lektor – chrześcijanin ustanowiony do czytania słowa Bożego w zgromadzeniu liturgicznym . Niekiedy, zważywszy na okoliczności, dopuszcza się możliwość sprawowania tych czynności podczas liturgii przez inne osoby świeckie, niebędące ustanowionymi przez władzę kościelną. Wówczas lektorom powierza się troskę o prawidłowe

Zarys wiary - katechizm STRUKTURA ORGANIZACJI KOŚCIOŁA Najmniejszą organizacyjną jednostką Kościoła jest parafia. Kieruje nią proboszcz. Pomagają mu: wikariusz, ewentualnie diakon, kościelny i organista. Większe parafie posiadają często specjalnych katechetów do nauczania wiary. Niejednokrotnie też parafie dysponują swoim przedszkolem lub podobną placówką, kierowaną zazwyczaj przez siostry zakonne. W parafii, gdzie kwitnie życie religijne, oprócz stałych pracowników działają również osoby spełniające swe zadania honorowo. Rada parafialna i komitet kościelny dzielą między siebie rozmaite zadania wewnątrzparafialne, a także służą proboszczowi radą. Widzialnym ośrodkiem parafii jest kościół parafialny z ołtarzem i amboną, tabernakulum, chrzcielnicą i konfesjonałem. Inne budynki i pomieszczenia (dom parafialny, sale katechetyczne, przedszkole) świadczą o tym, że we wspólnocie Jezusa Chrystusa ważne są nie tylko nabożeństwa. Kilka parafii tworzy dekanat, na czele którego stoi dziekan. Najstarszą i najważniejszą jednostką Kościoła jest biskupstwo (diecezja), kierowane przez biskupa. Biskupim urzędem do kierowania diecezją jest kuria. Kilka biskupstw tworzy prowincję kościelną, na czele której stoi arcybiskup (metropolita). Biskupi danego kraju tworzą konferencję episkopatu. Na czele wszystkich biskupów stoi biskup Rzymu, papież. Jest on następcą św. Piotra i widzialną głową Kościoła powszechnego. Wspomaga go Kuria Rzymska, która spełnia wszystkie zadania administracji kościelnej. Mniej więcej co trzy lata zbiera się w Rzymie synod biskupów. Biorą w nim udział przedstawiciele konferencji episkopatów. Synod biskupów służy papieżowi radą w kierowaniu Kościołem. Specjalne zadania spełniają kardynałowie. Mianuje ich papież. Pomagają mu - o ile są w Rzymie - w kierowaniu Kościołem. Inni kardynałowie są zarazem biskupami w rozmaitych diecezjach świata. Wszyscy razem tworzą oni kolegium kardynalskie. Po śmierci papieża kolegium zbiera się w Rzymie i wybiera jego następcę. Zostało to uregulowane prawem w 1059 r. Urzędy kościelne służą Ludowi Bożemu. Do nich odnoszą się słowa Jezusa skierowane do uczniów: Kto by między wami chciał się stać wielkim, niech będzie sługą waszym. A kto by chciał być pierwszym między wami, niech będzie niewolnikiem wszystkich. Bo i Syn Człowieczy nie przyszedł, aby Mu służono, lecz żeby służyć (Mk 10, 43-45). Parafia - wspólnota parafialna: Wspólnota katolików, zamieszkujących określony obszar (wieś, dzielnicę, miasto). Proboszcz: Zwierzchnik wspólnoty parafialnej (parafii). Zadanie to spełnia kapłan wyznaczony przez biskupa. Zazwyczaj posiada on swoich współpracowników. Diakon (grec. = sługa): Osoba wyznaczona przez biskupa, na podstawie święceń diakonatu, do sprawowania określonych posług w Kościele. Urząd diakona istniał już w pierwszych wiekach Kościoła. Dziekan (łac. decem = dziesięć): Kilka parafii (początkowo dziesięć) tworzy dekanat. Dziekana wybierają spośród siebie proboszczowie. Wybór musi być zatwierdzony przez biskupa. Diecezja (zwana także biskupstwem): Podział na diecezje jest najstarszą i najważniejszą formą organizacyjną Kościoła katolickiego. Na czele każdej diecezji stoi biskup diecezjalny. Wikariusz generalny: Pełnomocny, osobisty zastępca biskupa diecezjalnego i przez niego mianowany. Wikariuszowi generalnemu przysługuje władza wykonawcza do podejmowania aktów administracyjnych. Prawo kościelne: Przepisy obowiązujące w Kościele katolickim, regulujące życie wspólnoty kościelnej, np. prawa i obowiązki proboszczów, biskupów itd., zebrane są w Kodeksie prawa kanonicznego. Obecny Kodeks prawa kanonicznego obowiązuje od pierwszej niedzieli Adwentu 1983 r. Ogłosił go papież Jan Paweł II. Kuria (łac. = dwór): W diecezji - kościelny urząd administracyjny wspierający biskupa diecezjalnego w zarządzaniu diecezją. Sprawy Kościoła powszechnego załatwia, w imieniu papieża oraz jego autorytetem, Kuria Rzymska; obejmuje ona: Papieski Sekretariat Stanu, Radę Publicznych Spraw Kościoła, Kongregacje, Trybunały. Biskup: zob. Przewodniczenie w Kościele. Biskup pomocniczy (dawniejsza nazwa „sufragan”): Wspomaga biskupa diecezjalnego w zarządzaniu diecezją, w wykonywaniu czynności sakralnych i zastępuje go w razie potrzeby. Niekiedy biskup diecezjalny powierza biskupowi pomocniczemu kierownictwo nad pracą duszpasterską w jakimś rejonie diecezji. Konferencja Episkopatu: Zgromadzenie biskupów z jednej lub kilku prowincji kościelnych (czasem również całego kontynentu) pod kierownictwem przewodniczącego konferencji. Zajmuje się problemami duszpasterskimi, liturgią, a także problemami Kościoła powszechnego i sytuacją społeczną. Podejmuje działalność na terenie odnośnych diecezji. Kapituła katedralna: Kolegium kapłanów, powołane przez biskupa przy kościele biskupa (katedrze). Kapituła katedralna służy radą biskupowi oraz administruje diecezją w razie jego śmierci. Kolegium biskupów: Ogół wszystkich biskupów pod przewodnictwem papieża. Najbardziej widocznym znakiem tej wspólnoty jest sobór, czyli zebranie wszystkich biskupów. Sobór może być zwołany tylko przez papieża. Kardynał: Najwyższa po papieżu godność w Kościele katolickim. Kardynałowie mianowani są przez papieża. Kierują, jako biskupi, diecezjami lub piastują urzędy w Kurii Rzymskiej (kardynałowie kurialni). Od XI wieku kardynałowie wybierają papieża. Papież (łac. papa = ojciec): Biskup Rzymu, a tym samym następca św. Piotra i rządca Kościoła powszechnego. Jest on w szczególny sposób znakiem i stróżem jedności Kościoła katolickiego. Stolica Apostolska: Stolica następcy św. Piotra i papieża; nazwa ta obejmuje także instytucje Kurii Rzymskiej. Hierarchia kościelna: Ustopniowany układ władzy i stanowisk kościelnych. Patriarcha: Niektóre siedziby biskupów cieszyły się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa dużą popularnością i wywierały na życie Kościoła duży wpływ (Antiochia, Aleksandria, a także Jerozolima). Wymienić tu należy również obie stolice: Konstantynopol i Rzym. Na Zachodzie tylko Rzym dorównywał rangą stolicom patriarszym Wschodu. W czasie, gdy Kościół wschodni stanowi! jedność z Kościołem zachodnim, patriarchowie tych miast stanowili najwyższą władzę w Kościele. Aż do rozdziału Kościoła patriarchowie Wschodu uznawali prymat biskupa Rzymu. W Kościołach wschodnich do dnia dzisiejszego tytuł patriarchy zachował znaczenie. Na Zachodzie tytuł ten posiada mniejsze znaczenie (chociaż jako tytuł honorowy istnieje do dzisiaj, np. patriarcha Wenecji). Patriarchą Zachodu jest sam papież. Watykan: Od XIV w. siedziba papieża wraz z pomieszczeniami urzędowymi Kurii Rzymskiej. Sławna jest kaplica Sykstyńska (miejsce wyboru papieża - konklawe) oraz muzea watykańskie. Konklawe (łac. conclave = pomieszczenie zamknięte); Zebranie kardynałów w celu wyboru papieża, odbywające się przy zupełnym wyłączeniu osób zewnętrznych. Wybór papieża winien się odbywać bez jakichkolwiek zewnętrznych wpływów; takie prawo obowiązuje od roku 1274. Państwo Watykańskie (albo Miasto Watykańskie): Jego dzisiejszy kształt ustalony został na mocy układów laterańskich w roku 1929. Samodzielne miasto-państwo w zachodniej części Rzymu (0,44 km2 terytorium, z bazyliką i placem św. Piotra oraz pałacem apostolskim i ogrodami). Decyzje papieża jako głowy państwa są również niezależne. opr. mg/lb

W Kościele katolickim hierarchia kościelna składa się z trzech stopni, wynikających z kolejnych święceń sakramentalnych. Na ich podstawie możemy wyróżnić trzy podstawowe stopnie hierarchii: Diakon – po święceniach diakonatu. Prezbiter – po święceniach prezbiteratu (ksiądz) Biskup – po święceniach biskupich. Wikarzy.

Pełzający kryzys Kościoła katolickiego w USA trwa na dobre. Amerykański kościół nękany od lat 80. ubiegłego wieku skandalami pedofilskimi stracił w latach 2007 - 2019 bez mała 20 proc. wiernych. Co za tym idzie, procentowy udział katolików w amerykańskim społeczeństwie spadł z 24 do 20 procent. Wzrasta też liczba katolików decydujących się na zmianę wyznania (tzw. migrację religijną). Powody? Tych jest wiele, ale Amerykanie - w odróżnieniu od części Europejczyków - nie wiążą z pontyfikatem papieża Franciszka nadziei na uzdrowienie moralne kościoła. Już tylko co trzeci amerykański katolik uważa, że papież radzi sobie z kryzysem nadużyć seksualnych w Kościele.

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii. Prałat łac. praelatus – przełożony) – w Kościele katolickim prezbiter mający zwyczajną władzę kościelną w prałaturze terytorialnej. Potocznie używa się jednak tego terminu w stosunku do kapłanów obdarzonych godnościami honorowymi przez Stolicę Apostolską biskupa diecezji, w której

Po raz czwarty w Kościele katolickim w Polsce obchodzono Dzień Islamu. Dzień modlitw poświęconych tej religii ustanowiła w 2001 r. Konferencja Episkopatu Polski. W obchodach Dnia Islamu w warszawskim sanktuarium św. Andrzeja Boboli na papieskim wydziale teologicznym, oprócz duchownych obu religii, uczestniczyli ambasadorowie państw Rady Imamów w RP Tomasz Miśkiewicz w przesłaniu skierowanym do uczestników wspólnej modlitwy o pokój przyznał, że obecnie islam jest często oskarżany o fundamentalizm i terroryzm, niosący ze sobą przelew krwi i obawy ludzi. "Lecz ten, kto wnikliwie przestudiował nauki islamu, na pewno odnalazł w nim lekarstwo dla duszy, która pragnie spokoju, a co więcej dostrzegł, jak ważnymi są dialog, tolerancja, poszanowanie praw człowieka oraz wartości rodzinnych i społecznych" - podkreślił Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi przy Radzie Konferencji Episkopatu Polski ds. Dialogu Religijnego bp Tadeusz Pikus podkreślił, że katolicy bardzo cenią życzliwe włączenie się muzułmanów we wspólne przeżywanie Dnia Islamu, który dzięki temu staje się "Dniem Islamu i Katolicyzmu". Dodał, że najważniejsze jest budowanie warunków dialogu, co wymaga dobrej woli dwóch jakość naszego artykułu:Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.

Liczba nowych wyświęconych księży diecezjalnych w Kościele w Polsce systematycznie spada. W 2013 r. przybyło ich 401, w 2014 r. wyświęcono 355, w 2015 – 329. W 2016 nastąpiło lekkie odbicie, do święceń przystąpiło 334 diakonów, ale było ich mniej niż dwa lata wcześniej. Spadek się nie zatrzymuje, gdyż w porównaniu z

Fot.: Reprodukcja Beata Olejarka Fot.: Reprodukcja Beata Olejarka Fot.: Reprodukcja Beata Olejarka Fot.: Reprodukcja Beata Olejarka Zobacz następną galerię Barwy szczęścia, odcinek 2093: Pożegnanie księdza Tadeusza. Opuści zrozpaczonych parafian i zrzuci sutannę - ZWIASTUN Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń Kleryk nie doczekał święceń

. 615 742 22 174 445 671 664 740

w kościele katolickim kleryk mający trzecie ze święceń niższych